Janet BouwmeesterHoe lang kijk jij gemiddeld naar een kunstwerk in een museum? De meeste bezoekers werpen slechts een snelle blik op een schilderij of object: zevenentwintig seconden is volgens onderzoek het gemiddelde als je een heel museum wilt bekijken. Onze aandachtspanne is korter geworden en ook beperkte energie of te veel prikkels kunnen een reden zijn kort of helemaal niet naar een museum te gaan. Slow Art kan daar verandering in brengen.
Hoe is het ontstaan?
In 2008 ging de Amerikaanse ondernemer Phil Terry naar het Jewish Museum in New York. Hij koos ervoor daar slechts twee schilderijen te bekijken en verder niets. Hij wilde ervaren wat er gebeurt als je je focus richt op slechts twee kunstwerken en ze langzaam en heel nauwkeurig bekijkt. Terry ontdekte dat door de tijd te nemen, hij een diepere verbintenis ervaarde met de kunst. Ook vond hij dat expertise over kunst (of van een expert) niet meer nodig was als hij zelf langer keek en ontdekte wat er te zien was. Terry legde zijn idee voor aan een aantal musea in New York en zo is de Slow Art Day geboren. Het is een fenomeen waaraan jaarlijks inmiddels honderden galerieën en musea over de hele wereld op een zaterdag in april aan meedoen.
Hoe werkt het?
Het idee van de Slow Art Day is dat je die dag in een museum naar vijf werken kijkt. Voor elk werk neem je tien minuten de tijd. Dat kun je in je eentje doen, maar ook met een groep of een aantal vrienden. Sommige musea kiezen zelf vijf kunstwerken, andere kiezen er twee of laten je helemaal vrij in wat je kiest. Naderhand kun je, als je dat wilt, je ervaring bespreken met andere bezoekers.
Waarom?
We zijn steeds gehaaster gaan leven, met een steeds kortere aandachtspanne. Iets langzaam en met aandacht doen, geeft veel voldoening. Het idee is dat kunst steeds interessanter wordt naarmate je aandacht er langer bij is. Sommige schilderijen geven geen gevoel van connectie totdat je er echt langer naar kijkt en het dieper op je in laat werken. We zeggen al snel: “Ik snap dit werk niet” en lopen dan door, maar soms moet je wat langer kijken en er vragen over stellen om het te kunnen waarderen. Je doet nieuwe ontdekkingen, niet alleen over het schilderij, maar soms ook over jezelf. Door langer bij een werk te blijven staan, kun je je museumbezoek waardevoller maken.
Museum van de Geest
Inmiddels is Slow Art beleven niet meer alleen voorbehouden aan die ene dag in april. Het Museum van de Geest in Haarlem heeft bijvoorbeeld in samenwerking met Flow Magazine een Slow Art route opgezet die altijd te bezoeken is. Diverse andere musea organiseren soms Slow Art-workshops of hebben hun eigen routes opgezet. En natuurlijk kun je dit ook prima zelf organiseren. Verdiep je van tevoren in het museum dat je wilt bezoeken en selecteer dan zo’n vijf verschillende werken waarop je je gaat concentreren. Zo creëer je je eigen Slow Art route.
Moeheid en concentratieverlies
Wat mij hierin zo aanspreekt, is dat ik vaak wel zin heb om een museum te bezoeken, bijvoorbeeld tijdens een stedentrip, maar ik vaak te moe ben om me echt te concentreren. Ik ga dan zo’n museum in met de gedachten weer een taak op mijn lijstje af te vinken, maar echt plezier beleef ik er niet aan. De meeste kunstmusea zijn vaak ook erg groot. Soms helpt het om een rolstoel te lenen (die zijn bij de meeste grote musea zonder reservering beschikbaar), maar wat mij nog meer helpt, is bedenken: waarom wil ik hier zo graag naar binnen? Wat wil ik echt zien? Vaak is dat een specifieke tentoonstelling of twee of drie kunstwerken. Tegenwoordig kies ik er dan voor de rest van het museum te laten voor wat het is en me honderd procent te focussen op wat ik echt wil zien. Ik ben dan meer tevreden en meer opgeladen na zo’n bezoek.
Op 2 april 2022 is de volgende internationale Slow Art Day.
Bronnen:
- Om alvast thuis te experimenteren, kun je hier online (en met geluidseffecten) een aantal schilderijen van het Saint Louis Art museum bekijken op een mindful manier: https://www.slam.org/adults/slow-art/
- https://thinkingmuseum.com/2021/04/07/what-is-slow-art-day/
- https://www.slowartday.com/
- https://psycnet.apa.org/record/2016-10247-001 (onderzoek naar hoe lang mensen gemiddeld naar een kunstwerk kijken of een etiket lezen).
Foto: Shutterstock