Janet BouwmeesterIn 2020 gaf 47 procent van de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder aan eenzaam te zijn. In 2016 was dat nog 43 procent. Niet obesitas, roken en ziekten zijn de grootste bedreiging voor onze gezondheid, maar eenzaamheid, schrijft Vivek Murthy, in De kracht van verbinding. Eenzaamheid is de oorzaak van veel problemen zoals verslaving, geweld, en ziekte, maar kan ook een gevolg zijn van chronische ziekte. Het is vaak lastig toe te geven dat je je soms eenzaam voelt, maar gelukkig zijn er een aantal dingen die je kunt doen om weer verbinding te voelen met anderen en je leven aangenamer te maken.
Wat is eenzaamheid?
Eenzaamheid is het gevoel dat je de sociale verbindingen mist waar je behoefte aan hebt. . Wanneer je eenzaam bent, ontbreekt een gevoel van intimiteit en vertrouwen, de genegenheid van echte vrienden, geliefden en de gemeenschap – zelfs als je omringd bent door mensen. Het gaat meestal niet om de hoeveelheid contact, maar om de kwaliteit van onze contacten.
Eenzaam in een groep
Fysiek alleen zijn geeft niet per se een gevoel van eenzaamheid. Veel mensen (vaak introverten) brengen graag tijd alleen door en voelen zich niet eenzaam. Er zijn ook mensen die continu omringd zijn door anderen en zich wel eenzaam en emotioneel alleen voelen, omdat ze zich niet op hun gemak voelen of verbinding met hun naasten missen.
Vicieuze cirkel van eenzaamheid
Deze eenzaamheid weerhoudt eenzame mensen er vaak van stappen te ondernemen om hun eenzaamheid te verminderen. Als je eenzaam bent en ziet hoe anderen samen plezier maken, hebben we een aangeboren neiging om ons terug te trekken. We zijn bang beoordeeld en als sociaal buitenbeetje bestempeld te worden. Dus verbergen we onze ware gevoelens zelfs voor hen die contact met ons proberen te leggen. Door schaamte en angst houden we de eenzaamheid in stand, waardoor onze eigenwaarde afneemt en dit ons ontmoedigt om hulp te vragen.
De basis van verbondenheid
Het grondbeginsel van je ergens thuis voelen, is oprechte verbindingen leggen. Je thuis voelen betekent dat andere mensen je echt kennen en van je houden om wie je bent. Je hebt raakvlakken, gedeelde interesses, doelen en waarden die je deelt met anderen die echt om je geven.
Meer verbondenheid creëren in zes stappen:
- Erkennen dat je je (soms) eenzaam voelt
Een eerste stap is om je behoefte aan sociale verbinding te erkennen. Relaties zijn net zo belangrijk voor ons welbevinden als voedsel en water. Eenzaamheid is een signaal dat ons eraan herinnert dat we ons met andere mensen moeten verbinden. Bij verbinding ontspant ons lichaam zich, voelen we vreugde en betekenis.
- Een goede relatie met jezelf
De basis van sterke verbindingen met anderen, is een sterke verbinding met jezelf en je prettig voelen als je alleen bent. Om onafhankelijk te zijn, moeten we leren om onszelf met de vriendelijkheid, aanmoediging en eerlijkheid te behandelen zoals we bij een goede vriend zouden doen. Onszelf op moeilijke dagen een peptalk geven of besluiten eerder naar bed te gaan wanneer we een verkoudheid voelen opkomen. Dit herinnert ons eraan wie we zijn, wat we fijn vinden, wat we belangrijk vinden en waarom we moeten doorzetten. We hebben me-time en voortdurende oefening nodig om compassie voor onszelf te ontwikkelen. Het helpt hierbij tijd te besteden aan dingen die je fijn vindt. Naarmate je interesses oppakt die je het gevoel geven dat jouw leven richting en zin heeft, voel je je meer geaard en zelfverzekerd. Je leert jezelf zelfstandig als een waardevol individu te zien, die het waard is om mee bevriend te raken.
- Creëer je eigen gemeenschap
In Japan bestaan moai’s, groepjes mensen die bij elkaar komen voor een gemeenschappelijk doel. Het zijn sociale vangnetten van hechte vrienden rond gemeenschappelijke onderwerpe. Je kunt zelf ook een moai creëren bijvoorbeeld op basis van een geliefd tijdverdrijf of omgaan met een chronische ziekte. Je maakt dan maandelijks een concrete afspraak om bij elkaar te komen (off- of online) en tussendoor communiceer je op andere manieren, bijvoorbeeld met spontane telefoontjes of appjes. Die maandelijkse concrete afspraak is belangrijk om te voorkomen dat je uit laksheid uit elkaar groeit en er geen echte verbinding ontstaat.
Een moai hoeft niet groot te zijn. Het dient als geheugensteun dat de leden niet alleen zijn. Mensen die geïsoleerd zijn door een beperking of ziekte kunnen via social media ook gemeenschappen zoeken om zich bij aan te sluiten. Social media kunnen je daarnaast ook helpen weer contact te maken met lang verloren vrienden en ze bieden ons een manier om belangrijke dingen te delen met ons vriendennetwerk door ons te verbinden met bronnen van steun.
- Je inzetten voor een doel
Dienstbaarheid, zin en betekenis spelen een krachtige rol in sociale verbondenheid. Door anderen te helpen, voelen we ons competent en nuttig. Daarnaast geeft het onze daden extra betekenis wanneer ze ook waardevol voor anderen zijn. De activiteit die je kiest hoeft niet eens op andere mensen gericht te zijn. Liefde voor dieren kan je bijvoorbeeld naar een dierenasiel leiden. Of liefde voor taal naar een taallessen voor nieuwkomers. Elke vorm van vrijwilligerswerk is goed, zolang het maar oprecht en persoonlijk zinvol voelt.
- Sluit je aan bij een groepsles samen bewegen of samen zingen
Nieuwe vriendschappen kunnen we ook vormen door ons bij groepen met gedeelde interesses aan te sluiten. Bij een groep horen kan stress verminderen, emotionele schade herstellen en een gevoel van nut en een doel in het leven bevorderen. Samen lachen is de meest aanstekelijke en universele manier van verbinding maken. Ritmische gesynchroniseerde geluiden en bewegingen zoals samen zingen, samen dansen of samen sporten zijn ook een zeer goede manier om een natuurlijke roes te bevorderen.
- Kleine daden van verbondenheid
In het dagelijks leven zijn korte interacties met vreemden in je omgeving ook heel waardevol. Wees vriendelijk tegen je buren, glimlach naar voorbijgangers, complimenteer de caissière en hou de deur open voor degene na jou. Al deze handelingen van vrijgevigheid, vriendelijkheid en waardering kunnen een gevoel van verbinding geven. Daarnaast bevestigen ze subtiel onze eigenwaarde door ons eraan te herinneren dat we nut en waarde hebben voor andere mensen.
Bron:
* De kracht van verbinding; sociale verbintenis als sleutel tot een betere gezondheid en een fijnere wereld – Vivek Murthy. Lev, Amsterdam, 2020.
* https://aanpakeenzaamheid.nl/lokalecijfers/
Verder lezen.