Een mantelzorger moet veel ballen tegelijkertijd in de lucht houden. Niet alleen heeft diegene een eigen leven, maar daarnaast is er de zorg voor iemand met een medische of psychische nood. Wie moeite heeft om die twee in balans te houden, kan onder andere terecht bij Yasmine De Scheemaeker. Zij is enerzijds rouw- en verliesbegeleider en anderzijds mantelzorgbegeleider. Bovendien is zij zelf mantelzorger. Voor Thriving Magazine doet ze uit de doeken wat mantelzorg precies inhoudt en hoe het begeleidingsproces eruitziet.
Een vlag die vele ladingen dekt
Een eerste vraag die bij me opkomt, is: wat is mantelzorg en wat houdt het in de praktijk in om mantelzorger te zijn? “Mantelzorg is een breed begrip en veel mensen weten niet wat het inhoudt. Mijn eigen definitie is: als je veel tijd besteedt aan de zorg van iemand anders – een familielid of iemand uit je naaste omgeving – dan ben je mantelzorger,” legt Yasmine uit. “Die zorg kan trouwens heel breed zijn: je kunt een deel van het huishouden op je nemen, maar het kan ook gaan om fysieke en mentale verzorging. Ook dat laatste is erg belangrijk, want je bent als het ware een klankbord voor de persoon die ziek is.”
Mantelzorger zijn is niet altijd vanzelfsprekend. Wat is volgens haar de grootste uitdaging? “Je neemt heel veel taken op je en je moet heel veel dingen combineren. Niet alleen je eigen sociale leven, maar ook je werk of je studentenleven en daarbij komt de zorg voor iemand anders. Meestal heb je zelf niet door dat je dat allemaal doet. Het is dan ook belangrijk dat je een eigen leven hebt en niet alle tijd besteedt aan de persoon die ziek is. Je moet je eigen leven durven leiden. De persoon in kwestie verwacht ook niet dat je jezelf volledig wegcijfert. Ook ik heb veel moeite moeten doen om dat te leren.”
Warme band
Yasmine is zelf jong mantelzorger voor haar moeder die de spierziekte MS heeft. Ze doet dit al sinds haar vijfde. “Mijn ouders zijn toen gescheiden en mijn moeder heeft geen broers of zussen en ikzelf ook niet. Ik was dus alleen met mijn moeder en mijn grootouders hebben ook een tijdje een hand toegestoken. Pas op mijn twintigste zei iemand tegen me dat ik eigenlijk mantelzorger was en dan zijn er veel puzzelstukjes op de juiste plaats gevallen.”
Haar takenpakket was heel gevarieerd en vaak ook zwaar voor een kind of puber. “Mijn moeder heeft soms aanvallen en kan dan weinig of niets doen. Op die momenten nam ik als kind een deel van het huishouden op mij of ik deed bijvoorbeeld een blikje open, omdat haar handen niet functioneerden,” licht ze toe. “Vanaf mijn puberteit deed ik ook de administratie. Daarnaast deed ik de boodschappen en ging ik medicijnen halen bij de apotheek.”
“Tijdens het eerste jaar van mijn studies sociaal werk, heeft mijn moeder ook kanker gekregen,” vervolgt Yasmine. “Ik ging dan mee naar de dokter en ook de fysieke verzorging nam ik op mij. Nu is mijn moeder stabieler, maar er zijn nog altijd ups en downs. Het takenpakket is wel lichter geworden. Ook woon ik niet meer bij haar.”
Het voordeel van al die jaren mantelzorg is wel dat ze een warme band met haar moeder heeft opgebouwd. “Die relatie is veel intenser, omdat je zo op elkaar aangewezen bent. Nu ben ik trouwens ook mantelzorger voor mijn oma, sinds mijn grootvader gestorven is.”
Begeleiding op maat
Op een gegeven moment besliste Yasmine om zelf mantelzorgers te begeleiden. Wat was de reden? “Ik ben hiermee begonnen, omdat ik zelf behoefte had aan de persoon die ik nu professioneel gezien ben. Ik heb zelf verschillende psychologen moeten raadplegen om erachter te komen dat ik ook gewoon bij mijn moeder op bezoek kan gaan zonder alleen de ziekte en de zorg te zien,” zegt ze. “Nu kan ik de zorg wel beter scheiden van het persoonlijke. Bovendien heb ik erg geworsteld met alle administratie die komt kijken bij chronisch ziek zijn. Tot slot lucht het voor een mantelzorger ook op om eens te kunnen praten over wat er in hem of haar omgaat, zonder dat er een oordeel komt.”
De begeleiding bestaat in totaal uit zes sessies. Welke onderwerpen komen zoal aan bod? “Eerst is er een gratis kennismakingsgesprek om af te tasten of het klikt. En dan gaan we in de volgende sessies in op het mentale stuk. Eerst kijken we naar wat de situatie is, waar je behoefte aan hebt, waar je naartoe wil met je eigen leven, enzovoort. Vervolgens is er een familieopstelling met materialen, omdat je je zo beter in bepaalde zaken kunt inleven,” aldus Yasmine. “De persoon die ziek is, wordt doorgaans niet betrokken, omdat dat vaak te pijnlijk is, maar het kan wel.”
Tijdens de laatste sessies komt aan bod hoe de mantelzorger het in de toekomst kan blijven volhouden en wat het administratieve luik inhoudt. “Wat zijn je grenzen met de zorgcombinatie? Wat zorgt ervoor dat je je eigen leven kunt combineren met de zorg voor een derde? Tot slot bekijk ik ook met de mantelzorger welke premies hij of zij kan aanvragen, enzovoort. Ik ben dan een soort aanspreekpunt, zodat je niet van het kastje naar de muur wordt gestuurd.”
Durf te praten
Waar struikelen mantelzorgers het vaakst over, volgens Yasmine? “Dat verschilt. Sommige mensen hebben het mentaal moeilijk en anderen worstelen met de administratie. Wat ook een uitdaging kan zijn, is dat de persoon voor wie je zorgt, sterft, want dan valt voor de mantelzorger ook een deel van de dagindeling weg. Ik wil mensen daar vooraf op voorbereiden: wie ben ik zonder de zorg?”
Heeft ze ten slotte nog een tip voor mantelzorgers? “Je hebt recht om je eigen leven te hebben en om openlijk te praten over hoe je je voelt,” besluit ze. “Durf het uitspreken als de zorg te zwaar is. Of doe een beroep op andere professionele zorgverleners zoals verplegers. Maar dat is met de huidige wachtlijsten niet vanzelfsprekend.”
Meer informatie over de praktijk van Yasmine: https://www.mis-t.be/

Foto’s door Maja Vangenechten