Janet BouwmeesterEen kinderwens realiseren is niet altijd vanzelfsprekend als je een chronische ziekte hebt. Pijn en vermoeidheid kunnen een grote rol spelen in de beslissing om zwanger te worden. Vooraf zijn er vaak veel vragen waarop niet altijd een antwoord is. Wat is belangrijk om over na te denken en hoe kun je zorgen voor een soepel verloop? In deel 1 sprak ik met Maxime, die een dochter heeft en nog een kindje wil. In dit artikel spreek ik met een gynaecoloog en een klinisch immunoloog over zwanger worden en zijn.
Informeren naar kinderwens
Dr. de Leeuw, internist-klinisch immunoloog in het UMC Groningen, begint vaak zelf over het onderwerp kinderwens bij haar patiënten: “Zeker bij nieuwe patiënten. Over het algemeen zijn dat jonge vrouwen,” zegt ze. Ze vraagt of iemand getrouwd is of een partner heeft en informeert dan of er misschien al kinderen zijn en of er een toekomstige wens is. Is die er, dan stipt ze ook meteen eventuele risicofactoren aan en hoe een zwangerschap verloopt met een systeemziekte. Het is erg individueel hoe diep zo’n gesprek gaat. In het geval van een toekomstige wens informeert ze bij een vervolgbezoek weer.
Medicatie
Bij systeem- of immuunziekten kunnen verschillende soorten factoren een rol spelen in het moment waarop je het beste zwanger kunt worden. De stabiliteit van de ziekte en de medicijnen die je neemt, spelen daarin een belangrijke rol. Bij bepaalde medicijnen kan een zwangerschap niet. Deze medicijnen moeten voor een zwangerschap worden gestopt. Ook wordt er bij immuunziekten gekeken naar bepaalde soorten antistoffen in het bloed van de toekomstige moeder die een gevaar kunnen vormen voor de baby. “Bij alle systeemziekten geldt een licht verhoogde kans op zwangerschapsvergiftiging. Die kan worden verlaagd door op tijd in de zwangerschap te starten met Ascal. Daarom is het ook echt van belang dat patiënten zich melden bij hun arts als ze zwanger willen worden of zwanger zijn,” zegt De Leeuw.
Preventief eerste gesprek
Dr. Prins, gynaecoloog in het UMC in Groningen, begeleidt vrouwen met een systeemziekte die een kinderwens hebben en vrouwen die zwanger zijn. Hij vertelt dat hij de wensmoeder vaak samen met de partner voor het eerst ziet tijdens een pre-conceptie consult. In zo’n consult wordt gekeken naar wat er nu bekend is (de fysieke situatie) en de invloed daarvan op een zwangerschap, het medicijngebruik (eventueel ook van de man) en er wordt gekeken naar hoe een zwangerschap en borstvoeding zouden kunnen verlopen. Zo’n preventief eerste gesprek kan al jaren voordat je wilt proberen zwanger te worden, plaatsvinden. Het belangrijkste bij een zwangerschap met een chronische ziekte is dat de ziekte rustig en stabiel is. Het maakt daarbij niet uit of de ziekte rustig is door medicijnen. Het is beter om stabiel te zijn met medicatie dan een onrustige ziekte te hebben zonder medicijnen.
Gezondheid moeder bovenaan
De Leeuw: “De gezondheid van de vrouw staat bovenaan als ze nog niet zwanger is. Bij een actieve ziekte is het risico voor het kindje veel hoger. Er is dan allerlei complicatiegevaar: het kindje kan bijvoorbeeld heel klein blijven of te vroeg geboren worden. Een zwangerschap moet wel verantwoord zijn en dat is mede de taak van de arts om je erop te wijzen. Ik als dokter hoor te zeggen: het is nu niet verstandig. Maar het is uiteindelijk aan de patiënt.”
Bij een kinderwens is het verder belangrijk om te letten op je BMI (een gezond gewicht), roken, alcohol- en drugsgebruik (niet doen), voldoende beweging en de juiste vitamines en voeding tijdens de zwangerschap.
Minder klachten tijdens zwangerschap
Wanneer een vrouw twijfelt over een zwangerschap, vraagt Dr. De Leeuw aan haar waarom ze twijfelt. Is dat vanwege ziekteactiviteit? Of is er een angst voor complicaties? Dan probeert ze de twijfel weg te nemen door een realistisch beeld te scheppen. Als de ziekte rustig is, is de kans op opvlammen en de kans op complicaties laag. Een zwangerschap kan ook heel prettig verlopen. Sommige vrouwen voelen zich beter dan ooit als ze zwanger zijn; minder gewrichtsklachten en minder vermoeidheid. De reden hiervoor is niet helemaal duidelijk, maar waarschijnlijk spelen hormonen hierin een rol. En tijdens een zwangerschap gebeurt er van alles met je afweersysteem, want er groeit een kind in je buik. Je immuunsysteem gaat daarvoor allerlei aanpassingen doen waardoor het meer tolereert. Het afweersysteem staat dan minder scherp afgesteld.
Twijfels?
Als je twijfelt of je het wel aankunt, dan vraagt De Leeuw naar werk, de partner, het vangnet en hoe groot de kinderwens is. Het is belangrijk een kinderwens niet steeds voor je uit te schuiven en dan over vijf jaar spijt te hebben. Ze houdt de vrouw een spiegel voor. Een twijfelaar kan ook verwezen worden naar de gynaecoloog.
Rol van de man
Gaat het om een man met een kinderwens die bij De Leeuw komt, dan zegt ze dat het vooral heel belangrijk is om te kijken naar de medicatie. Er is bekend dat sommige medicijnen de spermaproductie verminderen of kan leiden tot misvormingen bij de baby. Die medicijnen moeten dan gestopt worden. Een man kan ook zijn sperma in laten vriezen voordat hij begint met de medicijnen. Daarvoor wordt hij doorverwezen naar de gynaecologie.
Regelmatige controles
Na het pre-conceptie consult van de gynaecoloog komt de wensmoeder (of de wensouders) terug als ze ongeveer acht weken zwanger is. Daarna hangt het van de lichamelijke situatie af of de moeder-in-spé de rest van de zwangerschap alleen nog wordt gezien door een verloskundige of ook door de gynaecoloog en of dit wellicht ook kan in een streekziekenhuis dichterbij huis. Bij de meeste systeemziekten is het vaak zo dat de vrouw regelmatig op controle komt omdat er meer kans is op complicaties. Die complicaties hoeven niet altijd ernstig te zijn, maar moeten vaak wel worden behandeld. Een voorbeeld daarvan is een wat verhoogde kans op een hoge bloeddruk. Daarnaast kan het ziekteproces veranderen.
Hulpmiddelen
Naast de reguliere arts, de gynaecoloog en de verloskundige kan een mama-in-spé ook nog worden gezien door de kinderarts als zij bepaalde medicijnen gebruikt die van invloed kunnen zijn op het ongeboren kind. Ook kan een gesprek met een maatschappelijk werker worden aangevraagd. De maatschappelijk werker kijkt naar de fysieke situatie en naar de situatie thuis na de geboorte van het kind: op welke vlakken kunnen hulpmiddelen worden ingezet en hoe kan de energie het beste worden verdeeld? Een ergotherapeut kan ideeën aandragen voor hulpmiddelen in huis. De huisarts is een goede tussenpersoon die kan helpen om voor diverse soorten zorg (zoals verlengde kraamzorg) in aanmerking te komen. Door dit van tevoren uit te zoeken, kun je eventuele twijfels bij jezelf wegnemen over de periode na de geboorte. Zes weken na de geboorte van het kindje vindt nog een laatste controle bij de gynaecoloog plaats om te kijken hoe het moeder en kind vergaat.
Geboortekaartjes
Zwanger worden en een baby krijgen met een chronische ziekte kan onder begeleiding heel goed. Beide specialisten geven aan dat de kans op complicaties eigenlijk heel klein is, vooral als je alles in goed overleg met je arts doet. Dr. de Leeuw en dr. Prins hebben in hun carrière als arts al heel wat geboortekaartjes mogen ontvangen en blije ouders en baby’s gezien, dus mocht je nog twijfelen: praat er eens met je arts over en maak je droom werkelijkheid.
Lees ook het interview met Maxime over haar kinderwens en zwangerschap.